Muzeu Arkeologjik sot shënon 97 vjet nga themelimi i tij.
Për nder të fillimit të veprimtarisë muzeale në Maqedoni që datojnë që nga viti 1924, këtë muaj ne do të ju kushtojmë disa studiuesve të shquar të cilët me shumë entuziazëm filluan krijimin e një institucioni muzeor në Shkup, i cili do të mbledhë, ruajë dhe paraqesë objekte arkeologjike.
Një nga më të spikaturit midis tyre ishte Dr. Nikola Vuliq (Shkodër, 1872 – Beograd, 1945), i cili në janar-shkurt 1924. shkroi: “Historia kulturore e Shkupit duhet të shënojë edhe një ngjarje të rëndësishme … Ai institucion me të vërtet ekziston tani: ka ndërtesën e tij, koleksionin e tij, menaxherin e tij, buxhetin e tij. Koleksioni aktual do të vendoset në Kurshumli an … i cili mund të përdoret mirë për koleksionin aktual të muzeut, i cili kryesisht përbëhet nga monumente më të mëdha prej guri. “, Për të theksuar më tej:” periudha parahistorike, Greke dhe Romake në muzeun e Shkupit do të zënë vend shumë të volitëshëm. Le të shpresojmë që ky koleksion të jetë një nga koleksionet më të rëndësishëm të tillë …“
Nikola Vulic ishte një filolog klasik, arkeolog, historian, profesor në Universitetin e Beogradit dhe një anëtar i disa akademive të shkencës, president i përjetshëm i Unionit ndërkombëtar të Akademive, i cili tërë jetën e tij ia kushtoi studimit të periudhës antike në Maqedoni dhe Serbi. Për më shumë dekada ai bëri “udhëtime kërkimore” në të gjithë territorin e Maqedonisë dhe mblodhi monumente prej guri, të cilat “sipas detyrës zyrtare” u bartën në Kurshumli an në Shkup, ku ruhen edhe sot.
Në periudhën nga viti 1930 deri në 1939. Vuliq së bashku me Miodrag Kokiq kurator në Muzeun në Shkup, gërmuan në nekropolin pranë Trebenishtës. Gjetjet ekskluzive të varreve të gjetura gjatë këtyre fushatave kërkimore ishin pjesë e ekspozitës “100 vjet Trebenishte”, e cila u vendos në Muzeun arkeologjik në 2019. si një projekt i përbashkët me Muzeun kombëtar në Beograd dhe Institutit nacional arkeologjik dhe muzeor INAM në BAN në Sofje.
Nga viti 1935 deri më 1939 gërmuan teatrin antik në Skupi dhe elementët arkitektonikë që u gjetën në të, u transferuan në Kurshumli an.
Si pjesë e elitës shkencore evropiane, Vuliq la pas vete më shumë se 550 artikuj shkencorë kushtuar historisë së Ballkanit nga kohërat parahistorike deri në fund të antikitetit dhe u konsiderua si një nga propaganduesit kryesorë të historisë si shkencë.
* Fotoja është pjesë e koleksionit privat të prof. Aleksandri Nedok
